มูลนิธิอาเซียน ภายใต้การสนับสนุนของ Google.org ได้เปิดเผยผลการศึกษาความฉลาดรู้ด้านดิจิทัลของชุมชนผู้ด้อยโอกาสในอาเซียน จากการประชุมสัมมนาระดับภูมิภาคที่กรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ 20 มีนาคม 2567 ในงาน “One Divide or Many Divides? Underprivileged ASEAN Communities’ Meaningful Digital Literacy and Response to Disinformation” โดยการศึกษาดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของโครงการเสริมสร้างความฉลาดรู้ด้านดิจิทัลในอาเซียน (ASEAN Digital Literacy Programme) ซึ่งได้ช่วยเหลือประชากรกว่า 190,000 คนทั่วภูมิภาคให้มีทักษะดิจิทัลที่จำเป็น และเชื่อมต่อกับผู้คนกว่า 900,000 คนผ่านโซเชียลมีเดีย รวมถึงแพลตฟอร์มออนไลน์เพื่อรับมือกับข้อมูลเท็จที่ www.DigitalClassASEAN.org
ดร.ปิติ ศรีแสงนาม ผู้อำนวยการบริหาร มูลนิธิอาเซียน ระบุว่า รายงานชี้ให้เห็นถึงความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงเทคโนโลยีดิจิทัลและทักษะความรู้ของประชากรในประเทศสมาชิกอาเซียน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศไทย ที่มีช่องว่างอย่างชัดเจนระหว่างพื้นที่ในเมืองและชนบท ส่งผลกระทบต่อความสามารถในการคิดวิเคราะห์อย่างมีวิจารณญาณและความเชี่ยวชาญด้านข้อมูล แม้ทางการไทยจะพยายามปรับปรุงสถานการณ์ผ่านแผนการศึกษาแห่งชาติ และโครงการขยายเครือข่ายอินเทอร์เน็ตไปยังพื้นที่ชนบท แต่ยังคงมีความท้าทายโดยเฉพาะในกลุ่มผู้ด้อยโอกาสและชายขอบ
นอกจากนี้ ผลวิจัยระบุว่าระดับความเชื่อมั่นที่ต่ำในสื่อสังคมออนไลน์และความไม่มั่นใจในการแชร์ข่าวสารสะท้อนถึงปัญหาการแพร่กระจายของข้อมูลเท็จและข่าวปลอม จึงจำเป็นต้องมีมาตรการที่เหมาะสมในการแก้ไขปัญหาเหล่านี้อย่างสมดุล ท่ามกลางข้อวิพากษ์วิจารณ์ถึงความพยายามของรัฐบาลไทยในการปราบปรามข่าวปลอมโดยมีนิยามที่ไม่ชัดเจนและอาจปิดกั้นการแสดงความเห็นต่าง
ด้วยข้อมูลเชิงลึกที่ได้จากการศึกษานี้ มูลนิธิอาเซียนจึงตั้งเป้าที่จะกระตุ้นการพูดคุยหารือและส่งเสริมความร่วมมือจากทุกภาคส่วนเพื่อเผชิญกับความท้าทายด้านความรู้ดิจิทัลในหลายมิติที่อาเซียนกำลังประสบ โดยมุ่งเน้นการสร้างภูมิคุ้มกันของชุมชนโดยเฉพาะกลุ่มคนชายขอบให้สามารถต่อต้านข่าวปลอมได้อย่างเข้มแข็ง ผ่านโครงการที่ให้ความรู้ดิจิทัลแบบครอบคลุมเหมาะสมกับบริบทและความหลากหลายของภูมิภาคอาเซียน
มาริจา ราลิค หัวหน้าภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกจาก Google.org ซึ่งสนับสนุนเงินทุนกว่า 1.5 ล้านดอลลาร์ให้กับมูลนิธิอาเซียนกล่าวว่า Google.org ภูมิใจที่ได้ส่งเสริมความปลอดภัยด้านดิจิทัลซึ่งสอดคล้องกับพันธกิจของมูลนิธิอาเซียนในการเสริมศักยภาพชุมชนผ่านการรู้เท่าทันดิจิทัล และจะช่วยให้ภูมิภาคมีความยืดหยุ่นพร้อมรับกับอนาคตยุคดิจิทัล
งานสัมมนาดังกล่าวได้รับเกียรติจากผู้แทนสำคัญจากภาคส่วนต่างๆ มาร่วมปิดท้ายงานด้วยการเสวนาหาแนวทางกลยุทธ์การเสริมสร้างศักยภาพด้านความรู้ดิจิทัลที่ครอบคลุมโดยเฉพาะแก่ชุมชนผู้ด้อยโอกาสในอาเซียน
